Smart Replica’s, erfgoed tot leven wekken
Schatkamers
vol objecten
Ons museaal erfgoed is een verzameling van
objecten die in de loop van eeuwen is verzameld, gecategoriseerd, aangegroeid
en geconserveerd. Objecten waar wij belang aan hechten vanwege hun historische,
culturele en maatschappelijke waarde. Objecten die een sleutelrol spelen in het
beeld van onze geschiedenis en onze identiteit. Onze geschiedenis wordt naar
aanleiding van deze objecten onderzocht, gereconstrueerd en verbeeld. Maar hoe
verhouden we ons tot al die opgeslagen stukken? Wat is de relevantie van deze
objecten voor ons nu in deze tijd? En wat is hun betekenis in een sterk
digitaliserende samenleving?
Musea en erfgoed instellingen zijn de ‘instituten’
die dit erfgoed beheren; zij zijn daarmee schatkamers van objecten, verhalen,
beelden en historische kennis. De manier waarop deze objecten toegankelijk
worden gemaakt is erg behoudend, je moet er voor naar een museum of tentoonstelling.
Daar mag je ze wel bewonderen, maar niet aanraken, laat staan gebruiken. De
objecten zijn daarmee ontdaan van hun belangrijkste doel en functie, namelijk
die van gebruiksgoed en geïsoleerd geraakt van ons dagelijks leven.
Objecten
‘verijken’
De kennis en informatie die musea en
erfgoedinstellingen bezitten, verzamelen en ontwikkelen over de objecten die
zij beheren is nauwelijks toegankelijk. Zij ligt vast in het museum en wordt
binnen een tentoonstelling veelal teruggebracht tot een korte tekst op een
informatiebordje bij het stuk, of tot een artikel in een catalogus. De objecten
en de informatie die het museum bezit zijn daarmee zeer beperkt toegankelijk
voor het publiek.
In het project Smart replica’s onderzoeken we hoe
3D prototyping (technologieën rond het 3D-scannen, printen en reproduceren van
digitale naar ‘reële’ objecten en terug) en Augmented Reality(AR) kunnen
bijdragen aan zowel het toegankelijk maken van deze museale objecten zelf als
de kennis over deze objecten. Hoe kun je een museaal object ‘reverse engineeren’?
Kun je daarmee het museale object buiten het museum brengen en in gebruik
nemen? Van erfgoed het nieuwe design maken? Hoe kun je deze objecten koppelen
aan de historische informatie die in het museum ligt opgeslagen? Hoe gaan
mensen om met deze ‘verrijkte’ objecten? Binnen het project Smart Replica’s
worden deze vragen onderzocht.
Smart
Replica’s
‘Smart replica’ is een term die we gegeven hebben
aan replica’s van historische objecten die gemaakt zijn doormiddel van 3D scan-
en printtechnieken en daardoor weer ‘bruikbaar’ worden gemaakt. Het ‘smart’
slaat op ‘intelligent’, het gaat hier niet om zomaar kopieën, maar om replica’s
die met innovatieve technieken als AR verrijkt worden tot ‘drager van informatie’
en zodoende buiten een museum gebruiksgoed én informatiedrager zijn. Daarmee
kan erfgoed een designobjecten worden, door de eeuwen gevormd en verfijnd
gebruiksgoed voor het heden. Smart Replica’s is een project van Studio Maaike
Roozenburg in samenwerking met Technische Universiteit Delft, faculteit
Industrieel Ontwerp en Faculteit Civiele Techniek, Erfgoed Delft, afdeling
archeologie, Museum Boijmans Van Beuningen en het AR (Augmented Reality)Lab van
de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag. Een team van zeer
verschillende partijen die vanuit hun eigen achtergrond en expertise meewerken
aan dit project: wetenschappers, studenten, conservators en technische experts.
Smart Replica’s is een project waarin de wereld van museaal erfgoed, design,
kunsthistorie, 3D prototyping en AR samenkomt.
‘reverse
enineering’ van historische objecten
Zeven theekopjes uit de collectie Boijmans Van
Beuningen vormen het ‘basismateriaal’ om te onderzoeken hoe ‘reverse engineering’
en 3D prototyping kunnen worden ingezet om bruikbare replica’s te maken van
museumstukken. Eerdere testen hebben uitgewezen dat met een (medische) CT
scanner zeer kwetsbare en ‘onaanraakbare’ historische objecten kunnen worden
gescand. Dit levert geen schade aan de objecten en voldoet aan de richtlijnen
die het museum hanteert voor de omgang met deze stukken. De data die dit
oplevert kan worden omgezet naar een 3D digitale reconstructie van het object dat
geprint kan worden in een 3D printer. Doel is om 3D prototyping technieken te
combineren met de ‘historische’ technieken in porselein die zijn toegepast in
de oorspronkelijke kopjes. Experimenten met direct 3D frezen van gietmallen
voor porselein of printen in porselein maken daar onderdeel van uit. Van belang
is dat de replica een volwaardig design product wordt dat uitnodigt tot
dagelijks gebruik en een eigen leven buiten de museummuren.
‘Smart’
objecten
AR brengt de fysieke wereld van het object en
digitale virtuele informatie samen. Daarmee kan een object tot informatiedrager
worden gemaakt. Of eigenlijk, AR kan de informatie, geschiedenis, context en
verhalen die met het object verbonden zijn zichtbaar maken. Elk porseleinen
kopje is een historische bron, met een schat aan (historische) informatie.
Verhalen over reizen, locaties, productieprocessen, gebruik en rituelen. AR
maakt het mogelijk deze informatie zichtbaar te maken en daadwerkelijk aan het
object te koppelen. Kennis aan het object zelf te verbinden en niet aan de context
van een museum. De kennis kan (met de replica als drager) het museum dus uit,
de wijde wereld in.
Een groep studenten van de afdeling Grafisch
Ontwerpen van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten werkt aan het
structureren en vormgeven van gedigitaliseerde historische informatie rond de
kopjes. Zij kunnen hierin hun eigen lijn of narratief ontwikkelen en deze
vormgeven in een bijpassend medium. Routes kunnen via Google maps ontsloten
worden, bewegend beeld in een animatie en teksten visueel of auditief. Deze
ontwerpen zullen via AR gekoppeld worden aan de replica’s. De markers die deze
koppeling maken zijn onderdeel van het onderzoek. Hier willen we onderzoeken
hoe de historische technieken en decoraties van de originele museumstukken
kunnen worden gecombineerd met technologie rond markers en objectherkenning.
Het resultaat is een proefopstelling in Museum Boijmans Van Beuningen, waar de
prototypes van de smart replica’s kunnen daar ‘betast’, gebruikt en getest door
het publiek.
wat is
nou eigenlijk de betekenis van ons erfgoed?
Met het project Smart replica’s onderzoek ik hoe
3D prototyping kan worden ingezet om erfgoed weer in gebruik te nemen en hoe AR
dit gebruiksgoed tot informatiedrager kan maken buiten het museum. De
onderliggende vragen die ik hiermee wil stellen: wat is de betekenis van al die
opgeslagen historische voorwerpen? Hoe verhouden we ons daartoe? Zijn ze
relevant voor ons nu? Wat gebeurt er als je daar replica’s van maakt? Wat doet
dit met de perceptie en waardering van het ‘echte’ object? Wat betekenen deze
objecten in onze steeds meer gedigitaliseerde samenleving? Augmented reality en
3D prototyping bieden mogelijkheden om deze vragen (indirect) te stellen en te
onderzoeken.
