Start Conferentie Stichting Toekomstbeeld der Techniek

Tijdens de startconferentie van Stichting Toekomstbeeld der Techniek met als thema Kunst & Techniek zal ik mijn werk en het project Smart Replica's presenteren:

Startbijeenkomst Toekomstverkenning Kunst en Techniek
Techniek en de Kunstproductie
24 mei 2012, 12.00 – 17.00 uur + borrel
Locatie: Nederlands Instituut voor Mediakunst (NIMk), Keizersgracht 264 AMSTERDAM
Aanmelden kan bij Annette Potting: potting@stt.nl (kosteloos)

Over de Startbijeenkomst Techniek en de Kunstproductie
De Toekomstverkenning Kunst en Techniek is een initiatief van de Stichting Toekomstbeeld der
Techniek. In de verkenning onderzoeken we ontwikkelingen in de relatie tussen kunst en techniek.
Aan de hand van twee startbijeenkomsten proberen we scherp te krijgen wat het precieze doel, de
focus en de werkwijze van de verkenning zou moeten worden.

wat vooraf ging: loosdrechts porselein tot leven wekken, een experiment(4)

En dan tot slot, het koppelen van de porsleinen replica's aan gedigitaliseerd historisch materiaal. De eerste experimenten hebben de TU Delft studenten gepresenteerd op de Science Fair.

mobiele app van Junaio 'projecteert' 18e eeuwse decoratie op porseleinen replica

mobiele app van Junaio 'projecteert' schilderijen, prenten en muziek op porseleinen replica

testen met Junaio, een app waarbij een afbeelding als marker werkt

3D digitale reconstructie van de decoratie op het 18e eeuwse origineel

wat vooraf ging: Loosdrechts porselein tot leven wekken, een experiment(3)

Gedurende 5 weken hebben 4 studenten van de TU Delft, Industrial Design en Architecture gewerkt aan experimenten met markers in en op porselein en Augmented reality. Hieronder een kleine sellectie:

3D print van suikerpot voorzien van AR marker in relief

mal met gegoten porselein mer AR marker in de 'ziel'

porseleinen replica van suikerpot met AR marker

porseleinen replica van suikerpot met afbeelding als AR marker

wat vooraf ging: Loosdrechts porselein tot leven wekken, een experiment(2)

In dit project wil ik onderzoeken of ik beide technieken kan combineren (3D prototyping en Augmented Reality). Door niet alleen historische gebruiksgoed te reproduceren, maar door daar ook doormiddel van QR codes en/of AR markers informatie, verhalen en context digitaal aan toe te voegen. Hiervoor zou ik historisch porseleinen serviesstukken als uitgangspunt willen nemen. De traditionele techniek van het gieten van porselein wil ik toepassen om de codes en/of markers tot onderdeel van het gebruiksgoed te maken. Zo wil ik de (historische) ‘lowtech’ technieken combineren met digitale ‘hightech’ technieken. Het doel is om museaal gebruiksgoed weer te kunnen gebruiken en om de gebruikers op een nieuwe manier in contact te brengen met de verhalen achter deze voorwerpen.

van het onderzoeksproces (Porcelain based Augmented reality) hebben studenten Industrial Deisgn en Architecture van de TU Delft een blog bijgehouden: http://porcelain2011.weblog.tudelft.nl/

Markers in porselein: QR-codes en AR markers

gietporselein mal met Qr-code (verwijst naar de Alma site van Museum Boijmans)

3D prints van AR-marker in kunststof en gips

Qr-code en AR-marker in porselein

wat vooraf ging: Loosdrechts porselein tot leven wekken, een experiment(1)

een eerste inventarisatie van de (technische)mogelijkheden van QR codes, AR markers en Apps als toevoeging voor historisch gebruiksgoed.

projectpartners: Studio Maaike Roozenburg, Technische Universiteit Delft, AR Lab Koninklijke Academie Den Haag, Museum Boijmans Van Beuningen

De laatste jaren worden allerlei mogelijkheden ontwikkeld op het gebied van digitale informatie en informatie uitwisseling. Bijna elke mobiele telefoon heeft een camera en vaak ook verbinding met internet. Moest je vroeger nog achter een computer zitten om toegang te hebben tot digitale informatie, nu kan dat op straat, in de trein of in het museum. Doormiddel van QR codes (een soort bar-codes) en/of Augmented Reality (AR) markers in combinatie met ‘Apps’ kan (digitale) informatie worden gekoppeld aan objecten. Dit bied allerlei mogelijkheden om verhalen en kennis over historische objecten op een nieuwe manier te ontsluiten.

Behalve deze digitale ontwikkelingen worden er ook in snel tempo allerlei technieken ontwikkeld waarmee objecten 3D gescand en 3D geprint kunnen worden. Deze technieken maken het mogelijk om ‘zonder aanraken’ objecten te reproduceren. Deze techniek is daardoor uitermate geschikt om kwetsbare en/of kostbare historische objecten te reproduceren. In een eerder project heb ik deze techniek daarom ingezet om zeer breekbaar 17^e eeuws gebruiksglaswerk weer ‘in gebruik’ te nemen. Door van 3D prints traditionele porselein gietmallen te maken was het mogelijk een serie porseleinen bekers te maken van dit historisch gebruiksgoed. Daarmee kunnen gebruikers deze objecten op een andere en nieuwe manier ervaren. Deze technieken bieden daarmee mogelijkheden om museumstukken op een nieuwe en vernieuwende manier te ontsluiten.

'proefobject': 18e eeuwse Suikerpot van Loosdrechts porselein, Museum Boijmans Van Beuningen

In overleg met Alexandra Gaba- van Dongen heb ik bekeken welk voorwerp geschikt zou kunnen zijn voor dit onderzoek. Daarbij is mijn keus gevallen op Kommetje met deksel, Loosdrecht, Nederland (Porselein, ca. 1780, Hoogte 8 cm, diam. 8 cm Inv. A 3017 a-b (KN&V). 

CT-scannen van porseleinen suikerpot, TU Delft, faculteit Civiele Techniek

3D print van Suikerpot met deksel in kunststof, TU Delft

 

 

wat vooraf ging: Vindplaats Delft, een collectie bekers(4)

Vindplaats Delft; een collectie bekers bestaat uit vier verschillende porseleinen bekers. De ‘oorspronkelijke’ glazen die uitgangspunt waren voor deze bekers zijn een zogenaamde ‘Knobbelbeker’ een ‘beker op braamknoppen’, een ‘beker met glasdraadversiering’ en een ‘beker met opgestoken bodem’. Ze zijn allen in de afgelopen 40 jaar opgegraven in het centrum van Delft en maken deel uit van de Collectie Henkes uit de Collectie Toegepaste Kunst van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam en van de collectie van Erfgoed Delft e.o. Archeologie. Daarmee brengt dit project (archeologisch) erfgoed, ambachtelijke lokale technieken en high tech 

technologie samen tot een nieuw product. Vier porseleinen bekers die ‘onaanraakbaar’ historisch gebruiksgoed weer vaatwasmachine bestendig maakt. Erfgoed voor op de keukentafel.

 

mede mogelijk gemaakt door:

Prins Bernard Cultuur Fonds

Innovatievoucher CenterNovem, Agentschap NL

met dank aan:

Ing. Jouke Verlinden (Faculteit Industustrieel Ontwerpen, TU Delft)

Ing. Wim Verwaal (Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, TU Delft)

Dr. Wolf Song (Faculteit Industrieel Ontwerpen, TU Delft)

Drs. Alexandra Gaba-van Dongen (curator Historis Design, Museum Boijmans Van Beuningen)

Drs. Steven Jongma (Erfgoed Delft en omstreken, Archeologie)

Drs. Nina Linde Jaspers (specialist keramiek, ADC ArcheoProjects)

Drs. Sebastiaan Ostkamp (senior specialist Materiële cultuur cultuur, ADC ArcheoProjects)

Drs. Jaap Kottman (specialist glas, ADC ArcheoProjects)

Harold E. Henkes

Drs. Janneke Zuyderwyk (Archeologische Dienst Apeldoorn)

Elsa Noske, Sisko Roosenboom, Michel Haak, Astrid van Til, Rob Scharff (studenten TU Delft)

vouwblad/poster bij set van 4 bekers

vouwblad met toelichting bij 4 bekers

wat vooraf ging: Vindplaats Delft, een collectie bekers(3)

'beker met draadglasversiering', digitaal 3D model

'beker op braamknoppen' digitaal 3D model

'knobbelbeker' digitaal 3D model

'beker met opgestoken bodem' digitaal 3D model

 De tweede fase bestond uit het samenstellen van een team van 3e jaars studenten Industrieel Ontwerpen en Bouwkunde van de TU Delft. Zij hebben onder mijn begeleiding gedurende twee maanden gewerkt aan dit project. Er werden CT scans gemaakt van glaswerk uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen. De studenten hebben vervolgens deze scans bewerkt en omgezet naar 3D computer modellen die verwerkt konden worden door de 3D printer. In verschillende materialen hebben zij vervolgens 3D prints gemaakt van deze modellen. De laatste stap bestond uit het maken van een gipsen ‘proefmal’ van deze modellen die geschikt was voor het gieten van porseleinen bekers. Daarmee was het onderzoek afgerond en was het mogelijk gebleken om van historisch glaswerk ‘zonder aanraken’ gietmallen te maken voor porselein.

3D prints in Vinyl, TU Delft

3D printer gips, TU Delft

3D prints in gips, vinyl en kunststof, TU Delft

porselein gietmal van 3D print, Studio

wat vooraf ging: Vindplaats Delft, een collectie bekers(2)

proefscan van 17e eeuwse roemer in CT-Scanner TU Delft

'screendump' van proefscan van 17e eeuwse roemer in CT-Scanner TU Delft

Het gaat in dit project niet om het maken van replica’s. Ik wil de opgegraven objecten gebruiken als basis voor nieuw design. De kwaliteit en schoonheid van de vorm opnieuw laten spreken. Deze bekers vertellen een verhaal, maar zijn geen geschiedenisboek of didactische les. Het zijn in de eerste plaats mooie bekers, die er opvallend ‘modern’ uit zien. Pas op het tweede gezicht is te zien waar ze vandaan komen, hoe oud ze zijn en waar ze gevonden zijn. De bekers dragen zo een verhaal over de historie van ons gebruiksgoed en verbinden haar met onze hedendaagse keuken- en eettafel.

Door middel van zeer recent ontwikkelde technische apparatuur is het mogelijk objecten 3D te scannen en ook 3D te printen. Door middel van deze high tech methodes is het mogelijk om historische en/of breekbare objecten ‘zonder aanraken’ te reproduceren. Deze techniek kan gecombineerd worden met traditionele keramische technieken zodat nieuwe ontwerpen kunnen worden gemaakt met gebruik van deze oude vormen. In samenwerking met de faculteit Industrieel Ontwerpen van de Technische Universiteit Delft zijn experimenten gedaan en is het project in twee fases uitgevoerd.

De eerste fase van het project bestond uit technisch onderzoek. Niemand heeft ooit eerder geprobeerd 3D scans te maken van 17e eeuws glaswerk. Er moest dus eerst onderzocht worden hoe dit zou moeten en of dit geen schade aan het glaswerk zou opleveren. Daartoe zijn gesprekken gevoerd met verschillende archeologen met expertise op het gebied van historisch glaswerk. Vervolgens heeft Erfgoed Delft e.o vakteam Archeologie 17^e eeuws glaswerk uit het depot ter beschikking gesteld voor het maken van ‘proefscans’. Deze zijn uitgevoerd op verschillende 3D scanners van de TU Delft. Het beste resultaat werd behaald op een ‘medische’ CT scanner. Deze maakt met behulp van röntgenstraling honderden dwars doorsneden van het glaswerk die vervolgens in de computer weer kunnen worden bewerkt tot een 3D object. Hiermee was de technische haalbaarheid van het project bewezen.

het scannen van 17e eeuwse Knobbelbeker in CT-scanner Tu Delft foto: Sam Rentmeester

wat vooraf ging: Vindplaats Delft, een collectie bekers(1)

Glas zonder glans, H.E. Henkes

Delft is rijk aan historie; een oude stad met een roemrucht verleden. Deze rijkdom aan geschiedenis spreekt dan ook uit een grote collectie prachtige archeologische vondsten die in de stad zijn gedaan. Een verzameling die het karakteristieke verleden van Delft verbeeldt. Traditioneel worden deze archeologische vondsten, zoals dagelijks gebruiksgoed van keramiek, glas en metaal in musea uitgestald achter glas. We mogen er naar kijken, ze bewonderen, maar niet aanraken. Laat staan gebruiken! Ik wil de schoonheid van deze vondsten, van dit oude gebruiksgoed niet alleen tonen, maar ook opnieuw laten beleven. 

 Ik denkt dat deze oude stoffige voorwerpen nog steeds betekenis hebben in deze tijd. Dat de kwaliteit in vorm en schoonheid van deze objecten nog steeds ‘werkt’. Met dit project wil ze mensen op een andere manier laten kijken naar ons cultureel erfgoed. Niet door van een afstand naar deze oude objecten te kijken, maar gebruiksgoed ook echt te gebruiken. Daartoe heeft ze een serie porseleinen bekers gemaakt gebaseerd op opgegraven gebruiks glaswerk. Dit 17^e eeuwse glaswerk heeft een verfijning en rijkdom aan vorm die kenmerkend is voor de pre-industriële glazen beker. Dit glaswerk is ook terug te vinden op menig stilleven dat in die tijd geschilderd werd. Door dit gebruiksgoed als uitgangspunt te nemen voor nieuw design wil ze ons erfgoed opnieuw in ‘gebruik’ nemen.

Daarnaast bestaat er een lange traditie van het vervaardigen van kostbare pronkobjecten in een ‘goedkoper’ materiaal. Hierdoor werden door de eeuwen heen exclusieve objecten voor een groter publiek toegankelijk. Zo werden in de 17^e eeuw zilveren kandelaars in keramiek uitgevoerd en glaswerk en kristal in tin en aardewerk.

 

‘beker met glasdraadversiering’, vindplaats Delft, 17e eeuw, collectie Boijmans Van beuningen

‘beker op braamknoppen’, vindplaats Delft, 17e eeuw, collectie Boijmans Van Beuningen